Manghatai Ulaon Di Tikki Patua Hata/ Marhusip
Horasma Dihita Saluhutna....
Dison hupatorang ma saotik panghation tu namarhusip manang patua hata.
Atar songon on ma patondingna....
Molo dung masihaholongan angka naposo jala martahi nasida mamungka rumah-tangga na imbaru, ianggo na jolo mamintor masileanan tanda do nasida songon mandar, saputangan, hepeng, cincin mas dohot na asing. Dungi dipaboa nasida ma tahi nasida i tu natorasna be. Borhat ma paranak mandapothon parboru laho masitandaan huhut manghata i mangarang-rang i angka naporlu taringot tu sangkap na naeng mardongan saripe anak dohot boru i.
Alai andorang so i, bo i do parjolo pajumpang sahalak boru sian paranak dohot parboru (didok ma i domu domu) laho manghatai taringot tu balgani sinamot na naeng pasahaton ni paranak tu parboru (hira-hira songon na mandas-das i ma goarna). Dung hira-hira adong hadomuan, i pe asa borhat paranak mandapothon parboru. Asing sian i nunga sipata bo i pajumpang suhut paranak dohot parboru, alani naung adong hian partondongon nasida, ia so i ala nunga masitandaan hian manang alani pardongan on.
Torop ni paranak na ro mandapothon parboru hira-hira tolu ripe, nunga tarmasuk disi sahalak boru. Songon i nang parboru manjalo haroro ni paranak sarupa ma torop na. Paranak disi ndang pola mamboan na marmiak-miak, alai bo i ma mamboan songon snek (makanan ringan) manang jagal manuk. Parboru pe ndang pola paradehon sipanganon, alai bo i ma patupahon kopi manang tes. Parborhat ni paranak tu bagas ni parboru i ma na nidokna patua hata manang marhori- hori dingding.
Alai molo binereng do nuaeng, hira nunga bo i suhut paranak mandapothon suhut parboru di na patua hata, jala panghataion nunga di hata i bohi ni sinamot dohot ulos, songon i nang partording ni ulaon, di alap jual do manang taruhon jual.
Torop ni paranak na ro mandapothon parboru hira-hira tolu ripe, nunga tarmasuk disi sahalak boru. Songon i nang parboru manjalo haroro ni paranak sarupa ma torop na. Paranak disi ndang pola mamboan na marmiak-miak, alai bo i ma mamboan songon snek (makanan ringan) manang jagal manuk. Parboru pe ndang pola paradehon sipanganon, alai bo i ma patupahon kopi manang tes. Parborhat ni paranak tu bagas ni parboru i ma na nidokna patua hata manang marhori- hori dingding.
Alai molo binereng do nuaeng, hira nunga bo i suhut paranak mandapothon suhut parboru di na patua hata, jala panghataion nunga di hata i bohi ni sinamot dohot ulos, songon i nang partording ni ulaon, di alap jual do manang taruhon jual.
Ruhut Pardalan Ni Patua Hata
Dung sidung marhori-hori dinding, borhat ma paranak rap dohot uduranna hira-hira 8 -15 keluarga laho patua hata laos marhusip tu jabu ni parboru.
Parsidohot ma di si haha-anggi ni paranak, dongan tubuna na sumolhot, boru, bere, dohot ibebere. Disagi ma bilangan ni nasida asa unang pagodanghu, alai ingkon dohot ma boru. Somalna nunga diboan paranak namalo marhata ( parsinabungna) .
Di partingkian songon on, asing do sian tingki na marhori-hori dinding na holan manggolom-golom sipanganon kue manang buah na tonggi. Ianggo di parborhat ni paranak saonari laho patua hata/ marhusip ingkon do mamboan sipanganon na marsintuhu; indahan na las dohot lompan na tabo na marmiak-miak, ima goarna tudu-tudu ni sipanganon.
Di suhut parboru pe nunga rade manjalo haroro ni paranka jala di jou parboru ma haha-anggina (dohot raja parhata), boru, bere, ibeberena, dohot piga halak dongan sahutana. Diparade parboru ma dengke si mudur-udur siadophonon nasida anon tu paranak dung sidung manjalo tudu-tudu sipanganon na binoan ni paranak.
Dung pungu uduran ni paranak (marjarak 3-4 jabu sian bagas ni parboru) di suru ma boruna manungkun tu bagas ni parboru manang naung boi nasida ro.
Dung mangarade parboru dohot na ginokhonna manjalo haroro ni paranak, dijouhon nasida ma antong dompak pintu haroroan asa masuk ma uduran ni paranak tu bagas.
Raja Parhata Paranak.
Di hamu hula-hulanami nunga husigati hami, jala suman do. (lapatanna lengkap do / adong do di si “ na margoar” manang tudu-tudu ni sipanganon).
Raja Parhata Paranak
Songoni majo hata nami Rajanami.
Dung sidung marhori-hori dinding, borhat ma paranak rap dohot uduranna hira-hira 8 -15 keluarga laho patua hata laos marhusip tu jabu ni parboru.
Parsidohot ma di si haha-anggi ni paranak, dongan tubuna na sumolhot, boru, bere, dohot ibebere. Disagi ma bilangan ni nasida asa unang pagodanghu, alai ingkon dohot ma boru. Somalna nunga diboan paranak namalo marhata ( parsinabungna) .
Di partingkian songon on, asing do sian tingki na marhori-hori dinding na holan manggolom-golom sipanganon kue manang buah na tonggi. Ianggo di parborhat ni paranak saonari laho patua hata/ marhusip ingkon do mamboan sipanganon na marsintuhu; indahan na las dohot lompan na tabo na marmiak-miak, ima goarna tudu-tudu ni sipanganon.
Di suhut parboru pe nunga rade manjalo haroro ni paranka jala di jou parboru ma haha-anggina (dohot raja parhata), boru, bere, ibeberena, dohot piga halak dongan sahutana. Diparade parboru ma dengke si mudur-udur siadophonon nasida anon tu paranak dung sidung manjalo tudu-tudu sipanganon na binoan ni paranak.
Dung pungu uduran ni paranak (marjarak 3-4 jabu sian bagas ni parboru) di suru ma boruna manungkun tu bagas ni parboru manang naung boi nasida ro.
Dung mangarade parboru dohot na ginokhonna manjalo haroro ni paranak, dijouhon nasida ma antong dompak pintu haroroan asa masuk ma uduran ni paranak tu bagas.
Raja Parhata Paranak.
Horas Tulang…, Horas ma di Raja i. Hata ni natua-tua mandok :Raja Parhata Parboru.
Jolo nitiptip sanggar laho baen huru-huruan.
Jolo pinabotohon marga asa binoto partuturan.
Raja nami… ia hami na ro on parboruon muna marga Siahaan.
Horas ma di Raja i.
Horas ma tutu Amang boru.Dung i marsijalangan ma nasida angka na naeng martondong di bagasan las ni roha. Dipeakhon paranak ma sipanganon boan–boan nasida di tonga ni jabu (manang tu ginjang ni meja diadopan ni parboru), jala didok ma hatana :
Tulang na burju.. tona ni namborumuna ima dainang mandok molo borhat hamu anaha tu bagas ni Tulang mu na, ingkon do boanon mu sipanganon na tabo laho palashom roha ni Tulangmu sotung mangembal hamu, jadi Rajanami na marningot ma hami di tona i, ido umbahen na huboan hami sipanganon na tabo laho palashon roha ni angka Tulang.Raja Parhata Parboru
Mauliate ma tutu Amangboru, ingot do hamu antong di poda ni namboru nami, Horas ma di hamu.
Borunami… asa jolo sigati hamu jo boan-boan ni paribanmu.Alusni Boru ni Parboru
Di hamu hula-hulanami nunga husigati hami, jala suman do. (lapatanna lengkap do / adong do di si “ na margoar” manang tudu-tudu ni sipanganon).
Raja Parhata Paranak
Borunami… asa dongani hamu paturehon dipudi (diboan ma tu dapur asa dihobasi satongkin, mangaturhon na margoar diginjang ni talam na bolak, alana satongkin nari ingkon tangkas do dihatahon hasahatan ni i diadopan ni parboru andorang so rap marsipanganon).Raja Parhata Paranak:
“Di hamu Tulang, molo naung rade hamu, asa ro hami nian mandapothon hamu.” (maksudna laho pasahat tudu-tudu ni sipa-nganon)Raja Parhata Parboru:
“Di hita namardongan tubu, Raja ni Boru, Bere, dohot Raja ni Dongan Sahuta, ala naeng ro ma Raja ni Pamoruonta mandapothon hita, asa rap manjalo ma hita.”Raja Parhata Paranak:
“Di hamu Tulangnami (ndang apala didok dope hula-hula) di ari na uli di bulan na denggan on ro do hami pamoruonmuna pasahat tudu-tudu ni sipanganon na marsaudara, tudu-tudu ni panggabean parhorasan ma on di hamu Rajanami. Molo tung songon on pe na boi hupasahat hami ditingki on, las ma rohamu manjalo. Songon hata ni situa-tua ma dohonon,
Godang sibutong-butong, otik sipir ni tondi, tung songon on, dope naboi tarpatupa hami lao pasangaphon hamu Rajanami, las ma rohamu manjalo,Asa bagot namarhaltoma tubu dirobean, horas ma roha ni tulang dohot nantulang namamangathon songon las ni roha nami na pasahathon.
Songoni majo hata nami Rajanami.
Raja Parhata Parboru:
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, hami pe naeng ro ma mandapothon hamu.”Laos digorahon ma boruna nasida asa diboan na laho sipasahaton nasida, ima dengke simudur-udur.
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, dison hupasahat hami tu hamu dengke simudur-udur, dengke sitio-tio, dengke sahat, dohot pangidoan tu Tuhanta, asa sai mudur-udur ma hamu tu dolok tu toruan, tio ma aek inumonmuna, jala sahat ma angka nauli angka nadenggan jaloonmu tujoloan on, botima.Raja Parhata Parboru:
“Ala hamu do na ro mandapothonhami Amangboru, ba asa marsipanganon hita, sian hamu ma namamboan tangiang. Hupasahat hami ma tu hamu.”Raja Parhata Paranak:
“Nauli ma i Tulang.”Dipangido ma donganna mambahen tangiang mangan. Jala dung simpul tangiang marsipanganon laos didok ma hata dai sira ni sipanganon i,
Sitiktik marsigompa, golang-golang pangarahutna,Marjomukma hita...
Molo tung songon on pe natarpatupa hami, sai godang ma pinasuna.
Raja Parhata Parboru:
“Di hita na mardongan tubu, Raja ni Boru, Bere, lumobi di Raja ni Dongan Sahuta, molo tung di jolo ni hasuhuton pe tudu-tudu ni sipanganon on, ba na rap mangadopi ma hita di son.” (Diolophon nasida).Dung i dipangido ma pamoruonna maneati aliang-aliang dohot ate-ate ni sipanganon i (somalna nian, sian pamoruan ni paranak do, alai dos ni roha nama i).
Raja Parhata Paranak:
Manariashon, patamahon tu dongan tubuna dohot uduranna taringot tu dekke naung dijalo nasida sian parboru.
Di hita namardongan tubu, suang songon i di Boru, Bere nami, molo tung dijolo ni hasuhuton pe dengke napinasahat ni Raja i, naung rap manjalo ma hita ate?” (Diolophon uduran ni paranak) nauli.
DUNG SIDUNG MARSIPANGANON
Raja Parhata Parboru:
“Di hamu Raja ni Pamoruonnami, nangkin tangkas do dipasahat hamu tu hami tudu-tudu ni sipanganon na marsaudara.
Didok hata ni natua-tua, andorang so diseat raut jolo diseat hata. Boha Amangboru, tarsongon dia partording ni tudu-tudu ni sipanganon naung pinasahat muna on tu hami?”Raja Parhata Paranak:
“Nauli Tulang. Taringot tu tudu-tudu ni sipanganon naung hupasahat hami tu hamu Rajanami, ba surung-surungmuna do i. Botima Tulang!”Raja Parhata Parboru:
“Mauliate Amangboru. Gabe jala horas ma di hamu.”Dialusi pihak (horong) parboru, “Annon ma tabagi.”
“Di hita namardongan tubu, Raja ni Boru, Bere, lumobi di Raja ni Dongan Sahuta, nunga tangkas husungkun hami Raja ni Pamoruonta, didok nasida ia tudu-tudu ni sipanganon on surung-surungta do ninna. Boha saonari ma tabagi?”
“Antong molo songon i, di hamu Borunami, asa boan jala pature hamu tudu-tudu ni sipanganon on. Unang lupa pasahat hamu tangkas jambar tu Raja ni Dongan Sahuta, ate!”
Raja Parhata Paranak:
“Suang songon i di hamu Borunami asa pauli hamu dengke naung tangkas tajalo sian Raja i”
Protokol ni Parboru:
“Boha Amangboru, nunga boi tauduti panghataionta?”Raja Parhata Paranak:
“Nauli Rajanami.”Raja Parhata Parboru:
“Alai mangido tingki hami satongkin, asa jolo mangalap hata jala masipasangapan jolo hami na mardongan tubu.”
Songon on ma hatana:
“Di hita na mardongan tubu, Raja ni Boru, Bere, Raja ni Dongan Sahuta, ala naeng pungkaonta ma panghataion, asa martangi-tangian hita. “Jala laos songon i ma di hita namardongan tubu. Songon naung somal taulahon, ala hami haha doli muna ma nuaeng songon hasuhuton bolon, jadi hamuma na gabe raja panungkun, raja hata, di ulaonta on. Songon hata ni situa-tua na mandok :
Molo tinallik huling-huling tarida ma holi-holi.
Molo haha na gabe husuhuton, ba anggina na ma na gabe panamboli.
Jadi di hami haha dolimu Raja Lumban toruan Huta gur-gur ma nuaeng hasuhuton, ba hamu anggi doli Raja Ariara ma na gabe panamboli.Dijalo Raja Ariara ma pangidoan ni suhut (protokol ni Parboru) i.
Mewakili Raja Ariara :
Toho do tutu na ni dokni haha doli
Molo tinallik huling-huling tarida ma holi-holi.
Molo haha na gabe husuhuton, ba anggina na ma na gabe panamboli.
Songon naung somal taulahon dihita namarhaha maranggi Lumbantoruan, ala haha doli Raja Huta gur-gur ma nuaeng hasuhuton, ba hami Raja Ariara ma Antong na gabe, Panomboli manang Parsinabung (Raja Hata)
Raja Parhata Parboru:
“Mauliate ma dihamu suhutnami. Tangkas do dipasangap hamu hami dongan tubumu. Hujalo hami ma pangidoanmuna i. Toho do i tutu, sada songon daion mual do hita nasailaon, si sada anak si sada boru. Sahali nari mauliate ma di suhut-nami.”Laos diuduti ma panghataion tu Paranak. “Di hamu Raja ni Pamoruon nami, molo dung rade hamu asa tapungka manghatai.”
Raja Parhata Paranak:
“Nauli Rajanami, alai lehon hamu jolo tingki di hami pamoruonmuna, asa jolo masipasangapan hami namardongan tubu.” (dioloi parboru).Jala dung dos roha ni paranak, ditontuhon ma sahalak Raja Parsaut di nasida. Jala diuduti Raja Parsaut i manghatai.
NB :
Nian sian mulana pe nunga hira tangkas ise na gabe Parsaut, baik sian pihak parboru songoni nang pihak paranak. Alai i do huroha bangkona dohot pangalaho ni ruhut-ruhut paradaton i, lumobi di na manat mardongan tubu.
Raja Parhata Paranak:
“Tulang Raja Bolon, nunga rade hami.”Raja Parhata Parboru:
Mangkatai ma hita Raja ni Boru. Nunga tung las rohanami manganhon sipanganon nabinoanmuna i. Bosur hami mangan indahan na las, sangat marlompan juhut na tabo dohot minum aek sitio-tio. Asi ma roha ni Tuhanta, sai dipasu-pasu ma i, asa pamurnas ma i tu daging, saudara tu bohi, sipalomak imbulu ma i, sipaneang holi-holi, jala sipasindak panaili.
“Mauliate ma di hamu. Jala dohonon ma songon hata ni situa-tua:
Bagot namarhalto na niagatan dung marmeang,
Horas ma hami na manghasagathon,
ditambai Tuhanta ma di hamu namangalean.
“Asa jolo ninang-nang do asa ni nungnung, jolo pinangan do asa ni sungkun”.
Namanungkun ma hami tu hamu Raja ni Boru taringot tu sintuhu ni indahan masak dohot lompan na tabo i.
Raja Parhata Paranak:Dia ma matana, dia ma haltona,
Dia ma hatana, dia ma na ni dok na.”
“Gabe jala horas, Rajanami. Namanungkun ma Raja i di hata ni indahan masak dohot lompan na sosadia i. Alai jumolo ma hupasahat hami mauliate. Malambok pusu hami di panjalo, di panjangkonmu tu hami pamoruonmuna on.
“Taringot disungkun-sungkun ni Raja i, ia hata ni sipanganon i songon hata ni natua-tua ma dohononnami Rajanami:
Otik si butong-butong, godang si pir ni tondi.
Otik so sadia pe na boi hupatupa hami Rajanami,
Sai pamurnas ma i tu daging, saudara ma i tu bohi,
Huhut sipasindak panaili.
“Taringot tu hatana, panggabean parhorasan do Rajanami. Botima!Raja Parhata Parboru:
“Mauliate ma Raja ni boru, panggabean parhorasan do hape haroromuna di tingki on. I do nataparsinta. Alai, sai marangkup do inna nauli, mardongan do nadenggan. Asa siangkupna songon nahundul, jala siudurna songon namardalan.
Na manangkasi ma hami di hamu boru,
Asa tangkas ma uju ni Purba, tangkasan uju Angkola,
Tangkas ma tutu hita maduma, tangkasan ma hita luhut mamora.
“Tangkas ma dipaboa Amangboru tu hami asa adong sibegeon ni sipareon jala sitiopon di roha. Botima!”Raja Parhata Paranak:
“Tangkas ma tutu paboaon tu Raja i, siangkup ni panggabean parhorasan di haroronami mandapothon hamu di tingki on i ma :
“Ro alu-alu ni anak nami tu hami, paboahon naung tangkas masitandaan jala masihaholongan dohot boru ni Raja i sian bagas on. Di dok tu hami, ‘Bapatua laho ma hamu mandapothon Tulang Marga Sihombing na marhuta Siantar, ala nunga masihaholongan hami dohot boru ni Tulang i, jala nunga mardos ni roha, satahi-sapanghilalaan hami laho mamungka parsaripeon,’ ninna alu-aluna tu hami Rajanami.
“Tarsonggot do hami umbege alu-aluna i, nang pe las roha-nami. Alana, tingkos do di rohanami, ro anak nami tu bagas muna on. Alai, molo hurimangi hami dirinami tung na so barani dope hami mandapothon Raja i, molo sian hadirionnami. Alai, ala las ni roha dohot holong do namamboan hami dohot anaknami ro tu jolo ni Raja i di tingki on, jala nunga tangkas huida hami, minar-minar do bohimuna manjangkon haroronami, on pe Tulang, molo tung siat elek-elek pangidoannami, asa unang holan hata ni naposo be hata ni nasida nadua i, asa mangihut ma nian gabe hata ni angka natua-tua.
“Jadi Tulang, na patua hata ma haroronami di tingki on. Asa ima elek-elek pangidoan nami. Botima!”Raja Parhata Parboru:
“Mauliate ma Amangboru”.
“Asa di hita na mardongan tubu, Boru, Bere, suang songoni Raja ni Dongan Sahuta, nunga tangkas tabege sian pamoruonta di haroro nasida, i ma di napatua hata. Andorang so ni lehon tingki di laho mangido pandapot sian hita, jolo tapatangkas ma jolo borunta ate, manang natutu do dijalo hata sian anak ni pamoruonta.
Alai amangboru na manangkasi ma hami alana torop do borunami di bagas on na dia ma i nuaeng jala ise ma goarna, asa hutangkasi hami boru nami”.Dung di dok paranak goarni si boru na tinodo ni anakna, di suru Parsinabung ni Parboru ma tu boruna :
“Di hamu borunami, sungkun hamu jolo maenmu.”Alus ni boru sian pudi: “Sintong jala tutu do Amang na ni dok nasida i.”
Dung i diuduti ma muse panghataion
Raja Parhata Parboru:
“Asa di hita namardongan tubu, Boru, Bere, Raja ni Dongan Sahutanami asa talehon pandapotta. Jala parjolo ma sian dongan tubu, haha doli/anggi doli, Boru, Bere, Dongan Sahuta.”Hata sian haha doli/anggi doli, Boru, Bere, Dongan Sahuta manolopi nauli nadenggan sude. Jala ndang apala ris jala sude manghatai, alai porlu do lehonon tingki tu nasida.
“Mauliate ma di hamu saluhutna. Jadi nuaeng pe hupasahat ma jolo tu suhut nami di jabu on.
Suhut/Paidua ni Suhut:
“Mauliatema, molo sian hami hasuhuton, sian mulana pe nunga tangkas hupasahat tu hamu haha/anggi. Sisada hata ma hita, bulung ni dakkana do bulung ni rantingna, ulaon ni hahana do ulaon ni anggina. Tandokmu do tandokku, pandokmu do pandokku. Jadi gabehon da amang. Ima sian hami hasuhuton. Botima!”
Raja Parhata Parboru:
“Jadi di hamu Raja ni Pamoruonnami, nunga dibege hamu angka pandapot sian hami. Nunga satolop hami asa hujalo hami ma haroromuna di napatua hata. Sai didongani Tuhanta ma hita sude jala dipasu-pasu angka ulaonta. Botima! Horas ma di hita saluhutna.”
Komentar
Posting Komentar